Bilişsel davranışçı terapi (BDT), depresyon, anksiyete bozuklukları, alkol ve uyuşturucu kullanım sorunları, evlilik sorunları, yeme bozuklukları ve ciddi akıl hastalıkları gibi bir dizi sorun için etkili olduğu kanıtlanmış bir terapi ekolüdür. Çok sayıda araştırma çalışması, BDT´nin işlevsellikte ve yaşam kalitesinde önemli iyileşmeler sağladığını göstermektedir. Birçok çalışmada, BDT´nin diğer psikolojik terapi veya psikiyatrik ilaçlar kadar veya onlardan daha etkili olduğu gösterilmiştir.
BDT´deki ilerlemelerin hem araştırma hem de klinik uygulama temelinde yapıldığını vurgulamak önemlidir. Gerçekten de BDT, geliştirilen yöntemlerin aslında değişim yarattığına dair çok sayıda bilimsel kanıt bulunan bir yaklaşımdır. Bu yönüyle BDT, diğer pek çok terapi ekolünden farklılaşmaktadır.
BDT, birkaç temel ilkeye dayanmaktadır. Bunlar;
• Psikolojik sorunlar kısmen hatalı veya yararsız düşünme biçimlerine dayanır.
• Psikolojik sorunlar kısmen öğrenilmiş yararsız davranış kalıplarına dayanır.
• Psikolojik sorunları olan kişiler, bu sorunlarla baş etmenin daha iyi yollarını öğrenebilir; böylece semptomlarını hafifletebilir ve yaşamlarında daha etkin hale gelebilirler.
BDT, temel olarak düşünme kalıplarını (paternlerini) değiştirmeyi hedefler. Bu hedeflere ulaşmak için aşağıdaki stratejiler kullanılır;
• Sorun yaratan düşünce çarpıklıklarını tanımayı ve ardından bunları gerçekliğin ışığında yeniden değerlendirmeyi öğrenmek.
• Başkalarının davranışlarını ve motivasyonlarını daha iyi anlamak.
• Zor durumlarla başa çıkmak için problem çözme becerilerini kullanmak.
• Kişinin kendi yeteneklerine daha büyük bir güven duygusu geliştirmeyi öğrenmesi.
BDT, ayrıca davranış kalıplarını (paternlerini) değiştirmeyi hedefler. Bu hedeflere ulaşmak için aşağıdaki stratejiler kullanılır;
• Korkularından kaçmak yerine onlarla yüzleşmek.
• Başkalarıyla sorunlu etkileşimlere girme ihtimaline karşın hazır olmak için rol oynamayı (role-play) kullanmak.
• Kişinin zihnini sakinleştirmeyi ve vücudunu gevşetmeyi öğrenmesi.
BDT, kişilerin kendi kendilerinin terapisti olmayı öğrenmelerine yardımcı olmaya önem verir. Seans içi egzersizlerin yanı sıra seans dışı “ev ödevi” egzersizleri ile /danışanların kendi düşüncelerini, sorunlu duygularını ve davranışlarını değiştirmeyi öğrenebilecekleri baş etme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olunur.
BDT terapistleri, zorluklara neyin yol açtığından ziyade, kişinin şu anki hayatında neler olup bittiğine odaklanır. Kişinin geçmişi hakkında belirli miktarda bilgiye ihtiyaç vardır, ancak odak noktası öncelikle yaşamla başa çıkmanın daha etkili yollarını geliştirmek için zamanda ilerlemeye odaklanmaktır.
Kaynak: https://www.apa.org/ptsd-guideline/patients-and-families/cognitive-behavioral
